Trường Tiểu học Nguyễn Trung Trực nỗ lực nâng cao Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số.

          Trong bối cảnh xã Tà Lài có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, việc dạy và học tiếng Việt luôn là nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường, giúp học sinh hội nhập và phát triển toàn diện. Năm học 2024 – 2025, với 257 học sinh dân tộc trong tổng số 878 học sinh toàn trường, công tác này càng có ý nghĩa đặc biệt.

          Tiếng Việt đối với học sinh người Kinh là ngôn ngữ mẹ đẻ, nhưng đối với nhiều em dân tộc thiểu số như Stiêng, Châu Mạ, Tày, Nùng, Hoa… lại là ngôn ngữ thứ hai, điều này khiến việc học trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Trong đời sống hàng ngày, học sinh dân tộc ít có cơ hội giao tiếp bằng tiếng Việt, vốn từ hạn chế, dẫn đến tâm lý ngại nói, ngại viết. Việc viết văn, trình bày ý tưởng trở thành thử thách lớn., không ít học sinh do hoàn cảnh kinh tế khó khăn, mà đi học chưa đều, hay nghỉ học để phụ giúp gia đình, ít đến các lớp phụ đạo, dẫn đến việc tiếp cận tiếng Việt càng thêm hạn chế.

          Về phía giáo viên, đa số không biết tiếng dân tộc, khó có thể “phiên dịch” hay giải thích cho học sinh hiểu sâu nội dung bài học. Chương trình tiếng Việt hiện hành là chương trình chung cho cả nước, chủ yếu soạn cho học sinh học tiếng Việt với tư cách là ngôn ngữ 1 (dành đối tượng học sinh người Kinh) nên nhiều nội dung chưa thật sự phù hợp với thực tế, vốn sống của học sinh dân tộc. Bên cạnh đó, tâm lý ỷ lại vào chính sách hỗ trợ học tập vẫn còn tồn tại trong một bộ phận phụ huynh, làm giảm tính chủ động trong việc phối hợp cùng nhà trường. 

           *Kết quả từ những nỗ lực không ngừng nghỉ của thầy và trò

           Nhận thức rõ những khó khăn trên, Chi bộ và Ban giám hiệu Trường Tiểu học Nguyễn Trung Trực đã đề ra nhiều giải pháp đồng bộ, linh hoạt để tăng cường tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số. Nhà trường đã xây dựng kế hoạch điều chỉnh chương trình dạy học, ở các lớp học 1 buổi/ngày, tổ chức dạy học tăng thời lượng của 2 môn Toán và Tiếng Việt, giảm thời lượng các môn khác. Đối với lớp học 2 buổi/ngày, giáo viên tổ chức phụ đạo hàng tuần, để tăng cường môn Tiếng Việt cho học sinh dân tộc ở các khối lớp.

           Chủ động xây dựng môi trường giao tiếp tiếng Việt cho học sinh thông qua các hoạt động giao dục, tổ chức các trò chơi học tập, các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, hoạt động ngoại khóa phong phú …sử dụng các phương tiện hỗ trợ các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết… Ngày hội đọc sách, giao lưu “Tiếng Việt của chúng em”, thi kể chuyện Bác Hồ, sinh hoạt dưới cờ, văn nghệ, múa hát sân trường… tạo điều kiện để các em rèn luyện tiếng Việt tự nhiên, “học mà chơi, chơi mà học”. Các hoạt động này cũng khơi dậy sự hào hứng, gắn kết học sinh người Kinh và học sinh dân tộc thiểu số.

             Việc phát huy vai trò “trợ giảng” của học sinh cũng được nhà trường triển khai đẩy mạnh. Những học sinh thành thạo tiếng Việt được giáo viên hướng dẫn, bồi dưỡng để hỗ trợ bạn cùng lớp như một “phiên dịch viên”. Cách làm này vừa giúp bạn yếu kém tiến bộ, vừa rèn tính tự tin và tinh thần đoàn kết.

            Để hiểu và năm bắt tâm tư học sinh, có cách dạy hiệu quả, nhà trường khuyến khích giáo viên tự học tiếng dân tộc. Một số thầy cô đã chủ động học tiếng địa phương để thuận lợi hơn trong giảng dạy và giao tiếp. Thực tế cho thấy, ở những lớp giáo viên hiểu tiếng dân tộc, kết quả học tập của học sinh tiến bộ rõ rệt.

           Bên cạnh đó, nhà trường cũng chủ động phối hợp với gia đình và cộng đồng trong công tác giáo dục học sinh. Giáo viên thường xuyên làm việc với trưởng ấp, già làng, phụ huynh để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc sử dụng tiếng Việt trong sinh hoạt hàng ngày. Gia đình được khuyến khích tạo môi trường giao tiếp tiếng Việt, đồng thời vẫn giữ gìn tiếng nói, bản sắc văn hóa dân tộc.

          Nhờ những giải pháp đồng bộ, công tác dạy và học tiếng Việt tại Trường Tiểu học Nguyễn Trung Trực đã đạt nhiều kết quả tích cực. Năm học 2024 – 2025, tỷ lệ học sinh dân tộc hoàn thành chương trình lớp học đạt 96,4%, chỉ thấp hơn 2,3% so với học sinh người Kinh. Đặc biệt, 100% học sinh dân tộc lớp 5 hoàn thành chương trình tiểu học, tỷ lệ học sinh dân tộc đạt danh hiệu học sinh xuất sắc đạt 45,9%, trong đó có nhiều em người Tày, Nùng, Hoa. Các hoạt động ngoại khóa như “Giao lưu Tiếng Việt của chúng em” đã tạo sân chơi bổ ích, giúp học sinh tự tin thể hiện khả năng nghe, nói, đọc, viết. Đồng thời, qua đó cũng tăng cường sự gắn kết giữa học sinh các dân tộc, góp phần xây dựng môi trường học tập thân thiện, hòa nhập.

           * Chung tay vì tương lai trẻ thơ

            Phát huy những kết quả đã đạt được, Trường Tiểu học Nguyễn Trung Trực tiếp tục đặt ra nhiều giải pháp để tăng cường tiếng Việt cho học sinh dân tộc.  Đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực trong học tập, tạo không khí lớp học nhẹ nhàng, thân thiện; Nhân rộng mô hình “trợ giảng học sinh” và khuyến khích giáo viên học thêm tiếng dân tộc để tăng hiệu quả dạy học; Đẩy mạnh các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể thao, tạo môi trường sử dụng tiếng Việt phong phú, sinh động; Phối hợp chặt chẽ hơn nữa với phụ huynh, chính quyền địa phương trong việc duy trì sĩ số, nâng cao ý thức học tập của học sinh dân tộc. Trong dịp hè năm 2025, nhà trường cũng đã tổ chức các lớp dạy tiếng Việt cho học sinh là người dân tộc trước khi bước vào năm học mới.

           Chia sẻ về định hướng trong thời gian tới, cô Nguyễn Thị Miên – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Trung Trực cho biết:“Dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn, mà còn là trách nhiệm xã hội của nhà trường. Chúng tôi sẽ tiếp tục đổi mới phương pháp, phát huy mô hình ‘trợ giảng học sinh’, đẩy mạnh phối hợp với phụ huynh và cộng đồng để tạo môi trường học tập thân thiện, giúp các em học sinh dân tộc thêm tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp và vững vàng trên con đường học tập.” 

          Việc tăng cường dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường, mà còn có ý nghĩa xã hội sâu sắc. Hành trình nâng cao chất lượng dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số còn có sự đồng hành của gia đình, cộng đồng và chính quyền địa phương. Khi học sinh nắm vững tiếng Việt, các em sẽ tự tin hơn trong giao tiếp, thuận lợi trong học tập, mở rộng cơ hội phát triển sau này. Đồng thời, đây cũng là cầu nối giúp thế hệ trẻ dân tộc thiểu số hội nhập, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa, vừa phát huy được tri thức mới trong thời kỳ hội nhập.

          Bằng sự quyết tâm của tập thể sư phạm, sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền và sự đồng thuận của phụ huynh, Trường Tiểu học Nguyễn Trung Trực đang từng bước khẳng định hiệu quả của mô hình tăng cường tiếng Việt. Đây sẽ là kinh nghiệm quý để nhân rộng trong giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, xây dựng xã hội học tập công bằng và bền vững.